KAMU EKONOMİSİ
PUBLIC ECONOMICS
Kamu ekonomisinin temeli, Pigou'nun 1920 yılında yazdığı Refah ekonomisi adlı kitaba dayanır.
Kamu ekonomisi, devlet ile toplum arasındaki mali olay ve ilişkileri inceleyen İktisat biliminin spesifik bir dalıdır. Dünya literatüründe, ülkemizde yerleşmiş maliye bilimi kelimesi yerine daha çok kamu ekonomisi sözcüğü kullanılmaktadır.
NEOKLASİK MALİYE
KLASİK REFAH OKULU
Klasik refah okuluna göre, fayda ölçülebilir ve karşılaştırılabilir. İnsanların gelirlerinin marjinal fayda fonksiyonları benzerdir. Klasik refah iktisadı açısından, Neoklasik paradigma çerçevesinde geliştirilmiş utilitaryan sosyal refah fonksiyonlar objektif olmayan kriterlere dayanır. Objektif olmayan kritere örnek; bireysel faydada azalış veya artışa bakılmaksızın toplam faydada meydana gelen bir artışın iyi kabul edilmesidir. Bu bir ahlaki değer yargısıdır.
Klasik refah iktisadında etkinlik-adalet değiş-tokuşunun azalan marjinal fayda prensibinde meydana gelmeyeceği ileri sürülür. Bu bakımdan klasik refah iktisadı temelli Neoklasik paradigma, devletin gelir dağılımında adalet misyonunu kabul eder. Buna artan oranlı vergileme ile ulaşılır.
NEOKLASİK İKTİSAT
MODERN REFAH OKULU
Modern Refah ekolüne göre, fayda sadece sıralanabilir. Pareto etkinlik olarak tanımlanan durum, modern refah iktisadının kabul ettiği etkinlik kriteridir. Tam ve mükemmel rekabetçi piyasa ekonomisi Pareto optimaldir. Piyasa, dışarıdan bir müdahaleye gerek kalmadan kaynakları etkin tahsis eder ve burada bir gelir dağılımı meydana gelmiştir. Modern refah iktisadı temelli Neoklasik paradigma gelir dağılımı politikalarının, tercihlerde sapma yaratarak, etkinlik kaybına neden olduğunu ifade etmektedir. Modern refah iktisadı, sadece Pareto optimal noktalar üzerinde olmak ve Kaldor-Hicks telafi kriterini sağlamak koşuluyla nötr vergileme ve nötr sübvansiyon uygulamalarına dayalı gelir dağıtımını değiştiren politikaları önerir (Samuelson, 1947). Anlaşıldığı üzere, modern refah iktisadı devletin gelir dağılımında adalet misyonu taşımasını ve gelir vergisi almasını kabul etmez.
Modern refah iktisadı temelli Neoklasik paradigmaya göre, objektif (sıral) kriterlerin olduğu Paretocu Samuelson-Bergson sosyal refah fonksiyonları kabul edilir. Burada sosyal refah fonksiyonları objektif (sıral) kriterlere göre tanımlanır. Sıral kriterin tespitinde değer yargısı bir olguya dayandırılmalıdır. Sosyal refah fonksiyonunun tanımlanmasında böylelikle objektiflik kazanılır. Çoğu insanın (tüketicinin) doyuma ilişkin açıklamalarına bağlı olarak iyi bir durum üzerinde anlaşması ve baskın değerleri belirlemesi veya sosyal planlamacı iyiliksever devletin baskın değerleri seçimle veya kendisi belirleyerek iyi durumu hayata geçirmesi ile sosyal refah fonksiyonları arasında ya da bir sosyal refah fonksiyonu üzerinde hangi bireysel fayda setinin sosyal refahı sağladığı bulunur. Pareto’ya dayanan modern refah iktisadı gelir bölüşümünün en adil biçimde serbest piyasada tarafların rızası ile gerçekleştiğini kabul etmektedir. Burada Artık sosyal refah devleti, sınırlı devlet kavramını benimseyerek etkinliği bozan piyasa aksaklıklarını yok eden ve yoksullukla mücadele eden devlet türü olarak belirir (Albayrak, 2003: s. 110).
